Choroby układu moczowego

Nietrzymanie moczu uważane jest za jedną z najczęstszych przewlekłych chorób kobiecych!

Rak pęcherza moczowego jest najczęœciej występującym w Polsce nowotworem układu moczowego!

Na kłębuszkowe zapalenie nerek, nowotwór pęcherza moczowego i raka nerki powinni zwrócić uwagę zwłaszcza panowie, na nietrzymanie moczu i nowotwór cewki moczowej- panie!

Co powinno nas zaniepokoić? I kiedy powinniœmy szukać pomocy u urologa?

NIETRZYMANIE MOCZU

Nietrzymanie moczu dotyczy obu płci, ale kobiety cierpią z tego powodu dwa razy częœciej niż mężczyŸni. Problem może się zacząć już po 45 roku życia, gdy spada poziom hormonóe płciowych, albo nawet jeszcze wczeœniej. Najczęœciej jednak dysfunkcja ta dotyka osoby starsze.

Lekarze wyróżniają dwa rodzaje tego schorzenia: wysiłkowe nietrzymanie moczu oraz naglące nietrzymanie moczu. Wysiłkowemu nietrzymaniu moczu sprzyja otyłoœć, menopauza i okres pomenopauzalny, przewlekły kaszel, niektóre choroby neurologiczne, ciąże i porody, częste infekcje dróg moczowych, zaparcia, ciężka praca fizyczna i palenie papierosów.

Przyczyną naglącego nietrzymania moczu jest nadwrażliwy pęcherz ( domaga się opróżnienia nawet wtedy, gdy zgromadzi się w nim niewiele moczu), a czynnikiem sprawczym nawracające infekcje układu moczowego oraz choroby ogólnoustrojowe, w tym cukrzyca, choroba Alzheimera czy demencja starcza.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu to gubienie różnych porcji moczu, a więc nawet kropli, podczas wysiłku fizycznego, kaszlu, kichania, podnoszenia ciężkich przedmiotów, a w najcięższej postaci- podczas zwykłego wstawania z krzesła. Naglące nietrzymanie moczu pojawia się wskutek silnego parcia na cewnkę moczową i pęcherz (tzw. parcie naglące), nad którym nie można w żaden sposób zapanować i którego nie jest się w stanie przewidzieć. Konsekwencją jest wyciek moczu- od kilku kropli do całkowitego opróżnienia pęcherza.

Lekarz stawia diagnozę na podstawie wywiadu zebranego od pacjenta. Osoba chora powinna się do takiej rozmowy przygotować, to znaczy pamiętać, jak często chodzi do toalety w ciągu dnia, jak często dochodzi do niekontrolowanego oddawania moczu, jaka jest iloœć bezwiednie oddawanego moczu i jak często musi oddawać mocz w nocy. Lekarz może też dodatkowo przeprowadzić np. badanie palpitacyjne jamy brzusznej czy zlecić badanie moczu.

Do wyboru jest leczenie zachowawcze, polegające na zleceniu modyfikacji stylu życia, zmianie diety oraz rodzaju i iloœci przyjmowanych płynów (np. ograniczenie picia kawy), leczenie farmakologiczne bądŸ leczenie operacyjne. Przydatne może okazać się ćwiczenie mięœni dna miednicy.

PIERWOTNE KŁĘBUSZKOWE ZAPALENIE NEREK

Kłębuszkowe zapalenie nerek to grupa chorób charakteryzujących się zajęciem przez proces zapalny kłębuszków nerkowych, co z kolei jest powodem nieprawidłowej pracy nerek. Przyczyną takiego zapalenia jest nieprawidłowa czynnoœć układu odpornoœciowego, którego zadaniem jest obrona organizmu przez wrogami, takimi jak bakterie, wirusy czy komórki nowotworowe. Kłębuszkowe zapalenie nerek rozwija się , gdy z jakiegoœ powodu celem ataku układu odpornoœciowego staną się prawidłowe kłębuszki nerkowe. Powodem tym może być zakażenie, nowotwór lub lek ( np. leki przeciwzapalne stosowane w chorobach stawów).

Kłębuszkowe zapalenie nerek często nie powoduje żadnych dolegliwoœci, jednak zawsze jest przyczyną nieprawidłowych wyników badania moczu, które wykazuje m.in. obecnoœć białka i krwi (erytrocytów. Chory może zauważyć, że mocz pieni się ( duża iloœć białka w moczu) lub ma niewłaœciwy kolor ( różowy, czerwony lub brunatny, gdy zawiera dużo erytrocytów). Może występować także ból w okolicy nerek. Jeżeli kłębuszkowe zapalenie nerek ma przebieg ciężki, to mogą wystąpić obrzęki, zwłaszcza twarzy i wokół kostek ( zespół nerczycowy) oraz ból głowy, nudnoœci będace wynikiem wysokiego ciœnienia krwi i zaburzenia widzenia.

Lekarz ustala diagnozę na podstawie zgłaszanych dolegliwoœci, nieprawidłowoœci w badaniu fizykalnym oraz obecnoœci w moczu białka i erytrocytów. Aby ocenić, czy nie ma niewydolnoœci nerek i zaburzeń metabolicznych, wykonuje się badania z próbek krwi oraz badania obrazowe, zwykłe USG, aby wykluczyć inne choroby nerek i dróg moczowych.

Kłębuszkowe zapalenie nerek może być ostre i przemijające, co oznacza możliwoœci pełnego powrotu do zdrowia ( najczęœciej taki rodzaj zapalenia występuje u dzieci i młodzieży), lub przewlekłe, czyli trwające latami, co oznacza powole i trwałe uszkadzanie coraz większej grupy kłębuszków nerkowych ( w rezultacie zapalenie takie prowadzi do przewlekłej niewydolnoœci nerek).

Leczenie zależy od rodzaju zapalenia, np. w przypadku ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek, które wystąpiło po zapaleniu gardła, skóry lub w przebiegu innego zakażenia, leczenie polega na eliminacji zakażenia, obniżaniu ciœnienia krwi, ograniczeniu soli w diecie oraz unikaniu wysiłku fizycznego. W trakcie leczenia należy regularnie wykonywać kontrolne badania moczu oraz krwi.

NOWOTWÓR PĘCHERZA MOCZOWEGO

Rak pęcherza moczowego jest nowotworem wywodzącym się z nabłonka wyœcielającego pęcherz moczowy. Rak ten ma najczęœciej powierzchniową postać tzw. brodawczaka, który najlepiej poddaje się leczeniu. Zdecydowanie rzadziej, bo w 30% przypadków, przybiera postać naciekającą mięœniówkę pęcherza moczowego. Warto też wiedzieć, że zapadalnoœć na raka pęcherza moczowego jest czterokrotnie większa u mężczyzn niż u kobiet. Lekarze są także zgodni, że ten rodzaj nowotworu czterokrotnie częœciej występuje w grupie nałogowych palaczy.

Podstawowym objawem raka pęcherza moczowego jest krwiomocz. Może mieć on rozmaite nasilenie- od krwinkomoczu, wykrywanego tylko w badaniu ogólnym moczu, do masywnego krwawienia ze skrzepami. Najczęœciej występuje on bez innych objawów towarzyszących, choć może się zdarzyć, że chory będzie miał symptomy podobne do tych, które występują przy zapaleniu pęcherza, takie jak częste oddawanie moczu, nocne oddawanie moczu, bolesne parcie na mocz i bóle w czasie oddawania moczu.

W przypadku podejrzenia raka pęcherza moczowego chory kierowany jest na badanie USG oraz cytologię osadu moczu. Jeœli wyniki są złe, konieczne jest wykonanie cystoskopii, pozwalającej na obejrzenie pęcherza moczowego przez urządzenie optyczne zakładane przez cewkę moczową. Od pacjenta pobiera się też tkanki guza i poddaje badaniu histologicznemu, które pozwala ocenić stan zaawansowania nowotworu. Wykonuje się też szereg innych dodatkowych badań, np. tomografię komputerową.

Możliwoœci leczenia i wyleczenia zależą od rodzaju nowotworu i stopnia jego zaawansowania w momencie rozpoznania. Jeœli mamy do czynienia z powierzchniowym rakiem pęcherza moczowego, leczenie polega na przeprowadzeniu elektroresekcji przezcewkowej, czyli zabiegu endoskopowego polegającego na wycięciu zmiany nowotworowej. W przypadku raka naciekającego jedyną skuteczną metodą leczenia jest całkowite usunięcie pęcherza moczowego oraz okolicznych węzłów chłonnych. Operacja taka to cystektomia radykalna.

NOWOTWÓR CEWKI MOCZOWEJ

Rak cewki moczowej jest rzadkim nowotworem układu moczowo- płciowego, który- ze względu na krótszą cewkę- znacznie częœciej dotyczy kobiet. Ze względu na budowę cewki moczowej i otoczenie anatomiczne może powodować spustoszenie w okolicznych tkankach. Nowotwór ten występuje częœciej m.in. u osób z częstymi lub przewlekłymi zapaleniami cewki moczowej, zainfekowanych wirusem brodawczaka ludzkiego czy mającym powyżej 60 lat.

Najczęstsze objawy tego nowotworu to krwawienie z cewki moczowej, krwiomocz, częste oddawanie moczu, powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych, zatrzymanie oddawania moczu, pieczenie i ból podczas oddawania moczu.

W przypadku podejrzenia raka cewki moczowej wczesna diagnostyka obejmuje dokładne badanie fizykalne, w tym ocenę narządów płciowych oraz badanie odbytu wraz z badaniem palpacyjnym cewki moczowej. Do rozpoznania nowotworu złoœliwego niezbędne jest też wykonanie biopsji podczas badania endoskopowego cewki moczowej. Najczęœciej stosowaną metodą endoskopowej oceny cewki moczowej jest cystoskopia, czyli wziernikowanie pęcherza moczowego od strony ujœcia cewki. Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Badania dodatkowe to np. badanie ogólne moczu z analiza osadu oraz rezonans magnetyczny.

Ze względu na stosunkowo łatwy dostęp do guza możliwe jest wykonanie kilku rodzajów operacji, w tym chirurgii z otwartego cięcia ( z przecięciem cewki moczowej), chirurgii laserowej czy usunięcia cewki moczowej i pęcherza moczowego. Leczeniem systemowym w przypadku stwierdzenia rozsiewu choroby w postaci przerzutów jest chemioterapia dożylna lub doustna. Dużą rolę w leczeniu raka cewki moczowej pełni mrównież radioterapia, która może być stosowana jako leczenie główne bądŸ uzupełniające.

RAK NERKI

Rak nerki występuje dwukrotnie częœciej u mężczyzn niż u kobiet. Nowotwór zazwyczaj rozwija się między 50 a 70 rokiem zycia, nierzadkie są jednak przypadki zachorowań w wieku 20 czy 30 lat. Udowodnionym czynnikiem ryzyka zachorowania jest palenie tytoniu, a w przypadku kobiet otyłoœć. W niektórych przypadkach rak nerki może być chorobą uwarunkowaną genetycznie.

Przebieg choroby jest skryty, co powoduje, że jest ona rozpoznawana póŸno- albo w stadium znacznego zaawansowania miejscowego, albo w stadium rozsianym. Klasycznymi objawami są: krwiomocz, bóle i guz okolicy lędŸwiowej. Należy również zwrócić uwagę na takie charakterystyczne objawy jak: utrata masy ciała, niedokrwistoœć, goraczka lub stan podgorączkowy, nadciœnienie tetnicze.

Do standardowych metod diagnozowania należą badania USG, tomografia komputerowa jamy brzusznej z kontrastem, rzadziej urografia. Wykonuje się również badania laboratoryjne krwi: oznaczenie stężenia hemoglobiny, kreatyniny, aktywnoœci fosfotazy alkalicznej.

Podstawowym sposobem leczenia raka nerki jest radykalna nefrektomia, czyli usunięcie guza wraz z nerką. W ciągu około 3 lat po operacji u 20-50% chorych dochodzi do nawrotu choroby, najczęœciej w postaci przerzutów do płuc i koœci. Po obserwacji obowiązuje więc dokładna obserwacja i wykonanie co kilka miesięcy USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej oraz analiz laboratoryjnych.