HALITOZA
Bywa objawem wielu schorzeń – nie tylko tych o podłożu stomatologicznym. Ocenia się, że problem halitozy, czyli nieprzyjemnego zapachu z ust, dotyczy prawie połowy populacji dorosłych Polaków.
Halitoza znana była już w czasach antycznych. Przed wiekami wytrawni lekarze już na podstawie samych zapachów wydobywających się z ust potrafili stawiać diagnozy lub też zapachy te ukierunkowywały ich poczynania diagnostyczne. Szczególną dużą wagę przywiązywali do nich starożytni lekarze chińscy. Według Talmudu nieprzyjemny zapach z ust. Uprawniał małżonków do rozwodu. Zaś wyznawcy Islamu z halitozą nie byli wpuszczani do meczetów, aby nie obrażali Boga.
Współczesna nauka o normalnym ludzkim oddechu wyodrębnia około 400 lotnych substancji organicznych. Chociaż w jamie ustnej żyje około 300 gatunków bakterii, to za nieprzyjemny oddech odpowiadają tylko 2 substancje, a mianowicie: siarkowodór i metanotiol, które są produkowane przez zaledwie 4 gatunki bakterii: Veillonella alcalescens, Fusobacterium nucleatum, Bacterioides malaninogenicus i Klebsiella pneumoniae. Choć niektórzy ludzie sami odczuwają nieprzyjemny zapach wydobywający się z ich ust, większość osób cierpiących z tego powodu dowiaduje się o swoim problemie dopiero z otoczenia. Zazwyczaj nie odbierają nieprzyjemnej woni jako przykrej bądź też w ogóle tego faktu nie odnotowują.
Przyczyny nieprzyjemnego zapachu z ust:
– Zmiany zapalne na śluzówkach jamy ustnej i zmiany okołozębowe, paradontoza, nasilona próchnica zębów, gdy nagromadzone bakterie wytwarzają toksyny i gazy o nieprzyjemnym zapachu.
– Zaniedbania higieniczne, niemycie zębów lub rozkładające się resztki pokarmowe, które znajdują się w dziurawych zębach, pod protezami, sprzyjają rozwojowi drobnoustrojów wydzielających gazy o nieprzyjemnym zapachu.
– Obecność drożdżaków na śluzówka jamy ustnej z towarzyszącym białym nalotem na języku, czasem także aftami i zajadami.
– Angina, ropne zmiany na migdałkach lub czopy ropne w kryptach, bakteryjne zapalenia gardła, zatok obocznych nosa
– Refluks żołądkowo – jelitowy, kiedy kwaśna treść żołądkowa wraca do przełyku i jamy ustnej, tu charakterystyczne jest pojawienie się kwaśnego zapachu bezpośrednio po odbijaniu się.
– Gorzki zapach zdarza się u ludzi po przebytej resekcji pęcherzyka żółciowego i cierpiących na żółciowy nieżyt żołądka, kiedy obfita treść żółciowa cofa się z dwunastnicy do żołądka, a następnie jest zarzucana do przełyku i jamy ustnej, nierzadko do takich sytuacji dochodzi także w czasie snu.
– Zapach acetonu z ust wyczuwa się u chorych z niewyrównaną cukrzycą, u niektórych osób zapach ten może być objawem zaawansowanej, a nie rozpoznanej jeszcze cukrzycy.
– Zapach acetonu z ust pojawia się także u osób, które intensywnie odchudzają się przy pomocy diety bezwęglowodanowej
– Zapach amoniaku wyczuwa się u osób z ciężkimi chorobami wątroby.
– Nieprzyjemny zapach z ust występuje u osób z chorobami nerek, takimi jak mocznica, czyli kiedy we krwi nagromadzi się nadmierna ilość mocznika, którego chore nerki nie są w stanie wydalić
– Nieprzyjemne zapachy z ust występują u osób z dysbakteriozą jelitową, kiedy najczęściej dochodzi do kolonizacji jamy ustnej i całego przewodu pokarmowego szczepami drożdżaków Candida albicans na miejsce pałeczek kwasu mlekowego, które w przewodzie pokarmowym hamują rozwój drożdzaków, stany zapalne na śluzówkach jamy ustnej, pleśniawki są także przyczyną nieprzyjemnych zapachów
– Także spożywanie niektórych pokarmów roślinnych, jak cebula, czosnek, w których zawarte są organiczne związki siarki, wydzielające się przez skórę i błony śluzowe, są przykrymi i trudnymi do wytrzymania przez otoczenie zapachami.
– U osób palących papierosy i u nadużywających alkoholu znacznie częściej występują nieprzyjemne zapachy z ust niż u niepalących i stroniących od nadmiernych ilości napojów wyskokowych
– U osób, u których w żołądku doszło do zakażenia bakterią Helicobacter pylori, w powietrzu wydychanym stwierdza się znaczne ilości związków siarki i merkaptanu metylowego, co również jest powodem nieprzyjemnych zapachów z ust.
– Genetycznie uwarunkowane zaburzenia metaboliczne, charakteryzujące się brakiem enzymu rozkładającego trimetylaminę są przyczyną tzw. „zespołu rybiego zapachu” wydobywającego się z ust, a także z moczu i potu.
Diagnostyka halitozy:
Prostszym sposobem samobadania przez pacjenta jest następujący test: przez 2- 3 minuty wącha on swój palec, który wcześniej był przyłożony do nasady języka lub wącha nalot nazębny, zdrapany – na przykład przy pomocy szpatułki.
Innym sposobem to ocena przez lekarza stopnia natężenia zapachu z jamy ustnej w różnych odległościach od ust chorego. Jako lekką halitozę ocenia się gdy nieprzyjemny zapach jest wyczuwalny z odległości 10 cm od ust. Jako średnią halitozę, 30 cm od ust, zaś ciężką halitozę, gdy nieprzyjemny zapach jest wyczuwalny z odległości 1 m.
Aby obiektywnie zmierzyć stężenie lotnych związków siarki w wydychanym powietrzu wykorzystuje się oparty o chromatografię gazową powietrza wydychanego przyrząd o nazwie halitometr. Przy jego pomocy można też kontrolować wyniki leczenia.
Leczenie przyczyn halitozy
Jak każde schorzenie, przykry zapach z ust musi być leczony przyczynowo. Osoba cierpiąca z jego powodu powinna przykładać szczególną wagę do codziennych zabiegów higienicznych w obrębie jamy ustnej i utrzymania w odpowiednim stanie protez stomatologicznych. Czynne choroby stomatologiczne jak próchnica, paradontoza, choroby śluzówek jamy ustnej wymagają odpowiednich zabiegów czy okresowego oczyszczania zębów z kamienia. W równym stopniu leczenia wymagają również dolegliwości o podłożu laryngologicznym. Jeśli przyczyny są miejscowe, to wystarczy działanie w obrębie jamy ustnej i temu służą liczne pasty do zębów, płyny dezynfekuje do płukania ust, olejki eteryczne, a zwłaszcza olejek drzewa herbacianego, który charakteryzuje się szerokim działaniem przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybiczym.
Jeśli nieprzyjemny zapach z ust jest skutkiem dolegliwości ogólnoustrojowej, to właśnie na jej leczeniu należy skupić uwagę. I tak – u osób z dysbakteriozą leczenie takie będzie polegać na odbudowie mikroflory jelit, głównie przy pomocy jogurtów i kefirów probiotycznych hodowanych w warunkach domowych przy użyciu bakteryjnych liofilizowanych zakwasek do jogurtów czy kefiru. Wspomagająco w tych przypadkach mogą działać suplementy zawierające probiotyki, jakich wiele znajduje się na półkach aptek.
Z kolei, osoby spożywające czosnek i cebulę powinny wiedzieć, że przykry zapach z ust, który pojawia się po ich zjedzeniu, staje się znacznie mniej intensywny. Kiedy jednocześnie spożywa się natkę pietruszki. Dodatkowo pomocne może być żucie nasion kminku, kopru czy anyżu. Doskonałym naturalnym dezodorantem jest spożywanie suplementów bogatych w chlorofil ( np. zawierających wyciągi z lucerny).
KASZEL PSYCHOGENNY
Kaszel jest naturalnym i bardzo potrzebnym odruchem obronnym organizmu. Występuje zarówno u osób zdrowych, jak i podczas choroby. Bywa także efektem zaburzenia psychosomatycznego.
Dzięki kaszlowi z dróg oddechowych usuwane są zalegające treści czy ciała obce. Jeśli jednak trwa on długo, staje się uciążliwy zarówno dla chorego, jak i dla jego otoczenia. Przewlekły kaszel staje się przyczyną poszukiwania pomocy, prób jego złagodzenia domowymi sposobami, zażywaniem różnorodnych leków na własną rękę i wreszcie wielokrotnych wizyt u wielu specjalistów. Uporczywy kaszel powoduje dyskomfort, obniża jakość życia, niekiedy zaburza codzienne funkcjonowanie.
Kaszel psychogenny, czyli kaszel o niezidentyfikowanej przyczynie organicznej.
Charakterystycznymi cechami kaszlu psychogennego jest jego przewlekły charakter oraz brak przyczyny organicznej. O kaszlu podostrym i przewlekłym można mówić, gdy trwa on powyżej 4 -8 tygodni. Kaszel ten zwykle jest suchy, płytki, nieproduktywny, męczący, dudniący. Bardzo charakterystyczną jego cechą jest to, iż występuje on jedynie w ciągu dnia, a w nocy całkowicie się wycisza. Reakcja na leki w kaszlu psychogennym jest znikoma lub jej nie ma. W rozmowie z pacjentem należy unikać sformułowania kaszel psychogenny jako stygmatyzującego.
Przyczyny.
Jest to zaburzenie psychosomatyczne. Etiopatogeneza przewlekłego kaszlu jest złożona, dlatego jego diagnostyka jest trudna, szeroka i wymaga badań w kierunku wielu schorzeń. Tylko w poszczególnych przypadkach po wykluczeniu przyczyn organicznych oraz kaszlu związanego z działaniami ubocznymi przyjmowanych leków, możemy mówić o występowaniu kaszlu psychogennego. Przewlekły kaszel nie spowodowany przyczyną organiczną może być efektem nieuświadomionych lęków, napięć emocjonalnych., zwrócenia na siebie uwagi otoczenia. Jest nieuświadomioną próbą wołania o uwagę i pomoc. Może być wyrazem lęku przed odrzuceniem. Silne czynniki stresogenne mogą przerosnąć możliwe dla danej osoby sposoby radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Jednym z objawów wegetatywnych stresu może być kaszel. Napady kaszlu zmniejszają napięcie emocjonalne. U dzieci napady kaszlu psychogennego mogą być wyrazem fobii szkolnej, zaburzonych relacji z rodzeństwem lub rodzicami.
Występowanie.
Jest to rzadka przyczyna przewlekłego kaszlu. Występuje on zarówno u dzieci w wieku szkolnym ( nie ma go u noworodków, niemowląt i małych dzieci), nastolatków, młodych dorosłych i osób dorosłych. Nieznacznie częściej spotykany jest u płci żeńskiej.
Objawy.
Kaszel suchy, męczący, bez odkrztuszania. Nie występuje w nocy i tuż po przebudzeniu. Nie ma zmian osłuchowych nad polami płucnymi. Tego typu objaw może pojawić się u osób po przebytej infekcji wirusowej lub bakteryjnej dróg oddechowych, co dodatkowo utrudnia postawienie właściwego rozpoznania. Przewlekłe występujący kaszel, psychogenny może wtórnie doprowadzić do podrażnienia błony śluzowej dróg oddechowych. A co za tym idzie jej przewlekłego zapalenia. Objaw kaszlu to jedynie tło do całej gamy zaburzeń strefy psychicznej.
Rozpoznanie.
Kaszel przewlekły może być objawem wielu schorzeń, np. w chorobach układu oddechowego. układu pokarmowego. układu krążenia i układu nerwowego. Osoba z przewlekłym kaszlem wymaga starannej i wnikliwej diagnostyki pulmonologicznej, alergologicznej i laryngologicznej. Kaszel psychogenny rozpoznawany jest poprzez wykluczenie innych możliwych schorzeń. W tym przypadku niezmiernie ważna może okazać się uważna, nieoceniająca rozmowa z pacjentem.
Leczenie.
Rozpoznanie kaszlu psychogennego nie jest jednoznaczne z symulowaniem. Kaszel psychogenny wymaga leczenia. Potrzebna jest przede wszystkim fachowa pomoc psychologa, w tym systematyczna psychoterapia. Zwerbalizowanie i uświadomienie pacjentowi przeżywanych emocji, źródła złości, ukrytych pragnień czy lęku, pozwala na ich oswojenie i krok w kierunku wyzdrowienia. Pomocne bywają techniki relaksacyjne, joga.
