NAJCZĘSTSZE INFEKCJE DRÓG ODDECHOWYCH

PRZEZIĘBIENIE, GRYPA, ANGINA I ZAPALENIE ZATOK – KOMPENDIUM

UKŁAD ODDECHOWY

Głównym zadaniem układu oddechowego jest pobieranie tlenu z otaczającej atmosfery oraz wydalanie dwutlenku węgla. Drogami oddechowymi tlen dostaje się do pęcherzyków płucnych, skąd przenoszony przez krew wędruje dalej do wszystkich komórek organizmu, gdyż nie mogą one bez niego istnieć. Jednak poprzez układ oddechowy najczęściej dostają się do naszego organizmu również wirusy i bakterie wywołujące choroby dróg oddechowych.

PRZEZIĘBIENIE

Przeziębienie to stan zapalny błony śluzowej pokrywający jamę nosową, gardło i krtań wywołany przez wirusy; zakażenie drogą kropelkową.

Wzrost zachorowań przypada na okres jesieni oraz przełomu zimy i wiosny. Zdarza się, że chorują całe rodziny. Jedna osoba może być wtedy ogniskiem zakażenia. Przedszkola, szkoły, zakłady pracy i inne zbiorowiska ludzkie to miejsca, gdzie infekcje przeziębieniowe mogą szybko się rozprzestrzeniać. Dzieci przeziębiają się średnio kilka razy w roku.

Objawy – rozwijają się powoli, w ciągu kilku dni pojawiają się:

• – katar, uczucie zatkania nosa, zaczerwienienie błony śluzowej górnych dróg oddechowych.
• – drapanie w gardle, ból gardła.
• – pogorszenie samopoczucia, kichanie
• – podwyższona temperatura ciała ( stan podgorączkowy)
• – bóle głowy. Mięśni i bóle kostno- stawowe.

PRZYCZYNY PRZEZIĘBIENIE, DIAGNOSTYKA I LECZENIE

Przyczyną przeziębienia jest zakażenie wirusowe. Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą. Szczególnie narażone na zachorowanie są dzieci oraz osoby starsze.

Chorobę rozpoznaje się na tym na podstawie typowych objawów.

Leczenie przeziębienia jest leczeniem objawów choroby.

Do lekarza należy zgłosić się w przypadku:

• – objawy przeziębienia utrzymują się przez dłuższy okres.
• – dochodzi do wzrostu temperatury powyżej 39 stopni Celsjusza
• – pojawia się silny ból gardła, głowy, ucha
• – zmiana zabarwienia wydzieliny z nosa

Niezwłocznie po zaobserwowaniu u siebie objawów przeziębienia, do lekarza powinny udać się osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak:

• – POChp ( przewlekła obturacyjna choroba płuc)
• – Astma oskrzelowa
• – Przewlekła niewydolność serca.
• – Cukrzyca.
• – Mukowiscydoza.

Są one narażone na występowanie powikłań, takich jak: zapalenie zatok przynosowych, zapalenie płuc.

Od zakażeń wirusami grypy przeziębienie odróżnia także to, że po przeziębieniu rzadko występują powikłania. Istnieje szczepienie przeciw wirusowi grypy, jednak nie ma takiego szczepienia przeciw wirusom wywołującym przeziębienie

GRYPA

Grypa jest ostrą chorobą zakaźną układu oddechowego, wywoływaną przez wirusy. Występuje ona powszechnie na świecie oraz w Polsce i najczęściej przybiera postać zakażeń masowych lub epidemii. Najwięcej zachorowań notuje się zimą i wczesną wiosną.

OBJAWY GRYPY

Objawy kliniczne choroby mogą być zróżnicowane pod względem występowania i nasilenia. Początek grypy zwykle jest nagły i wciągu 48 godzin występują objawy tj.:

• – Bóle głowy, mięśni i stawów- są zwykle początkowymi objawami grypy; są to bóle rozlane, trudne do umiejscowienia i scharakteryzowania
• – Gorączka ( 38 – 41 stopni Celsjusza ), pojawiająca się najczęściej 24 godziny od wystąpienia pierwszych objawów; Gorączka szybko narasta i utrzymuje się kilka dni.
• – zmniejszone łaknienie
• – dreszcze i nocne poty
• – zmęczenie i osłabienie
• – zapalenie spojówek
• – u dzieci często wymioty i biegunka
• – inne objawy: ból gardła, drapanie w gardle, kichanie, suchy kaszel

Okres od zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów wynosi zwykle kilka dni. W przebiegu grypy mogą wystąpić groźne powikłania, które zdarzają się przede wszystkim w ciągu pierwszych 2 tygodni choroby.

POWIKŁANIA W PRZEBIEGU GRYPY

• – zakażenie bakteryjne nosa, ucha, zatok, oskrzeli lub płuc, wywołujące proces zapalny ( najczęstsze powikłania grypy, szczególnie dotyczące płuc)
• – grypa złośliwa ( w jej przebiegu dochodzi do znacznego uszkodzenia układu oddechowego z zapaleniem płuc lub oskrzeli)
• – Zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, zapalenie mózgu, zapalenie mięśnia sercowego i inne.

Grypa stanowi również poważne zagrożenie dla osób z przewlekłymi chorobami płuc, serca i nerek, chorych na cukrzycę lub zakażonych HIV. Jej przebieg jest także cięższy u dzieci i osób w podeszłym wieku. Zakażenie następuje drogą kropelkową ( poprzez kichanie, kaszel)

PRZYCZYNY GRYPY

Przyczyną grypy jest zakażenie wirusowe. Wirus uszkadza bezpośrednio komórki wyściełające drogi oddechowe, Następnie drogą krwi i układem chłonnym dostaje się do wielu organów i narządów.

Grypę rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych. W niektórych przypadkach wykonuje się badania laboratoryjne oraz serologiczne i wirusologiczne, mające na celu identyfikację czynnika wywołującego chorobę.

LECZENIE GRYPY

Szczepienia ochronne przeciwko grypie są łatwo dostępne i szeroko stosowane. Są wskazane w szczególności u:

• – dzieci w wieku pomiędzy 6 a 56 miesiącem życia, zwłaszcza uczęszczających do żłobków i przedszkoli
• – kobiet ciężarnych
• -osób z chorobami przewlekłymi, szczególnie chorobami układu krążenia, astmą oskrzelową, chorobami nerek i cukrzycą.
• – osób powyżej 65 roku życia, szczególnie przebywających w domach opieki.
• -osób zatrudnionych w domach opieki., przedszkolach, szkołach, pracowników opieki zdrowotnej, a także innych osób przebywających często zbiorowiskach ludzkich.

Dzieci poniżej 9 roku życia szczepi się 2 dawkami, natomiast dorosłych jedną. Odporność poszczepienna trwa około 8.-12 miesięcy od podania szczepionki. Szczepienie należy powtarzać w każdym roku, gdyż skład szczepionki zmienia się corocznie, zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia.

W celu uzyskania pełniejszych informacji o dostępnych szczepionkach i ich zastosowaniu należy skontaktować się z lekarzem.

Ptasia Grypa

Wywołuje ją wirus grypy typu A. Jest ostrą i powszechnie występującą chorobą zakaźną ptaków. Wirus nie stanowi zagrożenia dla ludzi, pod warunkiem, że będą przestrzegane zasady sanitarne hodowli ptaków. Ptasia grypa występuje na całym świecie. Zidentyfikowanych zostało ponad 140 szczepów wirusa. Zdecydowana ich część daje łagodny obraz chorobowy.

Znane są również szczepy przyczyniające się do znaczne śmiertelności drobiu – są to szczepy H-5 i H-7. Ich zjadliwość zauważana jest przede wszystkim u drobiu przetrzymywanego w zatłoczonych fermach; u ptaków dziko żyjących występuje rzadko. Obecność wirusa odnotowano u łaskunów ( zostały wybite w ogromnej liczbie przez ludzi ze względu na obawę przed zakażeniem), tygrysów, świni, kotów i psów.

Aktualnie najgroźniejszym szczepem wirusa jest szczep H5N1 Odnotowany po raz pierwszy Hongkongu w 1997 roku, jednak epidemia ptactwa domowego pojawiła się dopiero w 2003 roku w Kambodży, Chinach, Indonezji, na Laosie, w Korei, Tajlandii oraz Wietnamie. Jej nawrót nastąpił rok później w tych samych krajach oraz Malezji, Indiach, Birmir, Rosji, Kazachstanie, Iraku, Iranie, na Kaukazie, w Azji Mniejszej, w krajach Europy mi. W Polsce oraz Nigerii, Nigrze, Egipcie i Kamerunie. Stwierdzono, że wirus może być przenoszony przez łabędzie; narażone zaś na niego mogą być kaczki oraz dzikie gęsi. Nie udowodniono jednak, iż wędrówki ptaków ( ich migracje) przenoszą ogniska zakażeń. Objawy u ludzi są podobne do zwykłych objawów grypy: wysoka temperatura, ból gardła, kaszel, bóle mięśniowo- stawowe, zapalenie spojówek, w ciężkich przypadkach mogą pojawić się problemy z oddychaniem.

ANGINA

Angina jest chorobą ogólnoustrojową z odczynem miejscowym w obrębie układu chłonnego gardła i najczęściej dotyczy migdałków podniebiennych. Migdałki podniebienne, migdałek gardłowy ( tzw. „trzeci”), migdałek językowy oraz liczne skupiska tkanki chłonnej w gardle tworzą tzw. Pierścień chłonny Waldeyera. Pełni on bardzo ważną funkcję obronną przed czynnikami chorobotwórczymi, które docierają do organizmu przez jamę ustną i nos.

OBJAWY ANGINY

• – Nagle pojawia się silny ból gardła nasilający się przy połykaniu oraz mówieniu.
• – Podwyższona temperatura ciała – powyżej 38 stopni Celsjusza
• – Dreszcze, złe samopoczucie.
• – Uczucie rozbicia, nudności i wymioty.
• – Powiększenie węzłów chłonnych.
• – Biały lub brudnożółty nalot na migdałkach podniebiennych.
• – Trudności w oddychaniu.

PRZYCZYNY ANGINY

Angina może być spowodowana przez bakterie, na przykład paciorkowce, adenowirusy, wirusy grypy. Do zakażenia dochodzi przez kontakt z osobą, która choruje na anginę.

Migdałki leżą na skrzyżowaniu drogi oddechowej i pokarmowej, gdy dochodzi do ich nadmiernego powiększenia, mogą utrudniać zarówno oddychanie, jak i połykanie. Problemy z oddychaniem pojawiają się na przykład podczas snu, chory zaczyna chrapać i budzić się w nocy.

DIAGNOSTYKA I LECZENIE ANGINY

Właściwą diagnostykę umożliwia: opis objawów przez pacjenta, oraz badanie lekarskie, które uwidacznia zaczerwienione rozpulchnione migdałki podniebienne pokryte białawym nalotem w postaci grudek. Wymaz z gardła z antybiogramem.

Leczenie. W przypadku infekcji bakteryjnej stosuje się antybiotyki. Gdy anginy powtarzają się kilka razy w roku, należy rozważyć:

• -wycięcie migdałków ( tonsilektomia), Zabieg kiedyś bardzo często stosowany, jednak obecnie twierdzi się, że migdałki spełniają zbyt ważną rolę, aby usuwać je rutynowo. Zabieg wykonuje się tylko przy bardzo częstych anginach przebiegających z powikłaniami ( np. Ropniem okołomigdałkowym).
• – przycięcie migdałków ( tonsilotomia), jest zabiegiem mniej radykalnym, stosuje się go jednak niezmiernie rzadko, pozostawia się część migdałków, więc nie pozbawia się chorego narządu do walki z przyszłymi infekcjami.

Zabiegi te stosuje się także w przeroście migdałków.

ZAPALENIE ZATOK PRZYNOSOWYCH

Zapalenie zatok przynosowych to stan zapalny obejmujący błonę śluzową zatok ( jednej lub kilku).

Powietrze, które dostaje się do górnych dróg oddechowych przez jamę nosową, trafia również do zatok przynosowych.

Zatoki to przestrzenie w kościach czaszki wypełnione powietrzem oraz wyściełane błoną śluzową pokrytą rzęskami. Wyróżnia się zatoki:

• – szczękowe
• – czołowe
• – sitowe
• – klinowe

Ich nazwy pochodzą od kości, w których się mieszczą.

Funkcje zatok:

• – Ochrona przy urazach twarzoczaszki.
• – Ogrzewanie i nawilżenie powietrza oddechowego.
• – Udział w mechanizmie powstawania głosu.

Jama nosowa połączona jest z zatokami systemem otworów, które zapewniają przemieszczanie się powietrza i wydzieliny.

Rodzaje zapalenia zatok ze względu na czas i skuteczność podstawowego leczenia.

• – Ostre -Odpowiadające na podstawowe leczenie.
• – Nawracające składające się z 4-6 epizodów ostrego zapalenia zatok rocznie, każdy z nich jest skutecznie wyleczony.
• – Przewlekłe – trwające ponad 8 tygodni i nieodpowiadające na podstawowe leczenie.

OBJAWY ZAPALENIA ZATOK

• – ból w okolicy zajętej zatoki, głównie w okolicy czołowej, w rzucie zatok szczękowych, w okolicach skroni; ból ten nasila się przy zmianie położenia głowy
• – uczucie zatkanego nosa
• – ropna wydzielina z nosa, koloru żółto-zielonego ( w zapaleniu bakteryjnym)
• – wodnista wydzielina ( w zapaleniu wirusowym)
• – mowa „przez nos”
• – gorączka i objawy ogólnego rozbicia ( w postaci ostrej i nawracającej)
• – uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła

Zapalenie zatok przynosowych może być spowodowane przez wirusy lub bakterie. Zapaleniu sprzyjają wady anatomiczne, np. skrzywienie przegrody nosa, występowanie polipów nosa lub zatok, upośledzenie odporności.

DIAGNOSTYKA I LECZENIE ZAPALENIA ZATOK

Diagnostyka zapalenia zatok obejmuje:

• – opis objawów przez chorego
• – badanie laryngologiczne
• – badanie morfologiczne krwi
• – zdjęcie RTG zatok przynosowych lub tomografię komputerową
• – badanie mikrobiologiczne wymazu z nosa, mające na celu ustalenie, jakie dokładnie bakterie wywołują stan zapalny i jaka jest ich wrażliwość na konkretne antybiotyki.

W leczeniu zapalenia zatok stosuje się przede wszystkim:

• – leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwobrzękowe
• – w przypadku infekcji bakteryjnej – antybiotyki

U chorych ze skrzywieniem przegrody nosa należy rozważyć jej operacyjną korektę, a w przypadku polipów należy zdecydować o ich usunięciu