Już w starożytnym Egipcie, Chinach i Indiach znano i wysoko ceniono lecznicze właściwości olejków eterycznych. Znaleziono nawet receptury środków leczniczych i odmładzających z tamtych czasów, w skład których wchodziły dobroczynne pachnidła.
Znana ze swojej niezwykłej urody królowa Kleopatra miała podobno wszystkie ubrania, pomieszczenia, a nawet żagle swoich statków nasączone olejkiem różanym. Już w czasach starożytnych stwierdzono, że zapach roślin może nie tylko poprawić samopoczucie, ale również leczyć. Prekursorami tej metody byli kapłani egipscy. Dowody na używanie kadzideł, pachnących maści i olejków znajdowano w wykopaliskach, księgach i dawnych malowidłach. Przez wieki wykorzystywano aromaterapię w medycynie ludowej – przykładem są wypełnione ziołami poduszki, ułatwiające zasypianie. Nowoczesnego opracowania naukowego, potwierdzającego lecznicze właściwości olejków eterycznych, aromaterapia doczekała się dopiero w okresie międzywojennym we Francji. Pewien chemik zwrócił uwagę na odkażające właściwości olejku lawendowego. Wtedy zaczął badać i opisywać działanie również innych olejków. Dziś aromaterapia uznawana jest za jedną z metod medycyny alternatywnej.
DLACZEGO TO DZIAŁA ?
Aromaterapia oznacza leczenie zapachem. Jednak chodzi nie tylko o przyjemność płynącą z wąchania. Olejki eteryczne, będące podstawą aromaterapii, to mieszaniny kilku lub nawet kilkudziesięciu związków lotnych o intensywnym zapachu. Uzyskuje się je przez destylację z parą wodną, odparowując i skraplając, przez wytłaczanie lub ekstrakcję.
Olejki eteryczne dostają się do organizmu drogą wziewną i przez skórę, a następnie przenoszone są do krwi. Dzieje się to szybko – do krwi docierają w ciągu około godziny, więc i na rezultat działania olejku nie trzeba długo czekać, a powinien utrzymywać się znacznie dłużej niż czas potrzebny na wchłonięcie olejku. Przyjemny zapach poprawia samopoczucie – to najprostsze, najczęstsze i najbardziej oczywiste działanie.
JAK TO SIĘ ROBI ?
Jeśli szukamy w aromaterapii wsparcia leczenia poważnego schorzenia, a nie drobnych dolegliwości, najlepiej pójść do specjalisty. Aromaterapeuta powinien przeprowadzić z pacjentem szczegółowy wywiad, aby mieć dokładny obraz jego schorzenia. Olejków używają też doświadczeni masażyści. Ponieważ jednak olejki łatwo można kupić, często stosujemy je na własną rękę, z mniejszym lub większym skutkiem, a najczęściej dla przyjemności. Poprawa samopoczucia dzięki wdychaniu miłego zapachu też nie jest bez znaczenia dla zdrowia – udowodniono, że im mocniejsza psychika, tym silniejsza odporność. Warto jednak posiąść, choć wstępną wiedzę, jak stosować aromaterapię w domu.
Z reguły używa się olejków rozcieńczonych w wodzie lub oleju roślinnym, np. sojowym czy słonecznikowym. Stosować je można na wiele sposobów, w których przewagę ma bądź kontakt olejków ze skórą, bądź ich wdychanie. Jednak przy każdej z tych metod wąchamy olejki.
MASAŻ– uważa się, że to najlepszy sposób ze względu na łatwość wchłaniania olejków przy zastosowaniu tej formy aromaterapii. Dodatkową korzyścią może być efekt kosmetyczny, polegający na wygładzeniu skóry.
INHALACJE– stosuje się najczęściej przy schorzeniach układu oddechowego. Można używać specjalnego inhalatora lub wykorzystać naczynie z gorącą wodą i kilkoma kroplami olejku, nakrywając się ręcznikiem. Poza domem wystarczy nasączona olejkiem chusteczka, którą będziemy wąchać co pewien czas.
OKŁADY– dodajemy kilka kropli olejku do takiej ilości wody, która wystarczy do namoczenia kompresu. W zależności od potrzeb woda powinna być zimna ( świeże urazy) lub gorąca ( np. bóle mięśniowe).
KĄPIELE – do 15 kropli olejku na wannę. W kąpieli powinno się pozostać 10 minut.
ROZPYLANIE W POWIETRZU – można stosować specjalne kominki, w których stale podgrzewa się wodę z kilkoma kroplami olejku.
ZAPACHY NIE DLA WSZYSTKICH
Olejki eteryczne nie mogą być używane bez zastrzeżeń i środków ostrożności. Zawarte w nich substancje są tak silne, że leczą, ale mogą mieć niepożądane skutki uboczne. Dotyczy to zwłaszcza dzieci i osób chorych na poważne schorzenia. Mogą one stosować aromaterapię tylko pod kontrolą specjalisty. Podobnie dla kobiet w ciąży niedozwolona jest cała lista olejków, lepiej więc w tym okresie wstrzymać się z ich stosowaniem. Również alergicy powinni ostrożnie rozpoczynać terapię olejkami i poprzedzić ją testem ( na 12 godzin pozostawia się na skórze kroplę olejku rozpuszczoną w oleju roślinnym). Nie dla wszystkich dozwolone są też wszystkie formy aromaterapii – np. masażu nie wykonuje się na uszkodzonej skórze. Łatwo zaopatrzyć się w olejki eteryczne, choćby w sklepie zielarskim. W sprzedaży są zarówno pojedyncze olejki, jak i mieszanki przeznaczone do stosowania przy poszczególnych dolegliwościach. Nie kupujmy ich u ulicznych sprzedawców. Zwracajmy uwagę, czy na opakowaniu podana jest nazwa i adres producenta, ewentualnie skład mieszanki. Niestety może się zdarzyć tak, że im tańszy olejek, tym paradoksalnie- strata może być większa, bo mogła nam się trafić zwykła podróbka, która w ogóle nie zadziała.
OLEJEK ETERYCZNY A OLEJEK ZAPACHOWY
Olejki eteryczne zawierają tylko naturalne substancje o konkretnych właściwościach i zapachu. Olejki zapachowe natomiast są mieszaniną olejków eterycznych z substancjami syntetycznymi lub samych związków syntetycznych o zapachu zbliżonym do naturalnych olejków.
WŁAŚCIWOŚCI I ZASTOSOWANIE OLEJKÓW ETERYCZNYCH
- Olejek z drzewa herbacianego – sprawdzi się w infekcjach grzybiczych skóry i w trądziku
- Olejek rumiankowy – łagodzi podrażnienia skóry, okolic odbytu i narządów płciowych
- Olejek eukaliptusowy i miętowy – będą pomocne w infekcjach układu oddechowego
- Olejek cynamonowy – wskazuje bardzo silne właściwości przeciwdrobnoustrojowe, ale jednocześnie ma silne właściwości alergizujące i podrażniające skórę
- Olejek rozmarynowy – poprawia funkcje kognitywne, sprawdza się także w infekcjach układu oddechowego
- Olejek goździkowy – jest silnym środkiem przeciwbakteryjnym, ma także działanie przeciwbólowe, można go stosować przy problemach stomatologicznych
- Olejek pomarańczowy, bergamotkowy, cytrynowy, grejpfrutowy – cytrusy wykazują działanie poprawiające nastrój
- Olejek lawendowy – działa uspokajająco i łagodzi objawy bezsenności. Olejek lawendowy wykazuje także właściwości przeciwlękowe i przeciwdepresyjne.
- Olejek sosnowy – stosujemy w przeziębieniu, grypie
- Olejek tymiankowy – ma działanie wykrztuśne
- Olejek jaśminowy – działa pobudzająco
- Olejek jałowcowy – stosujemy wspomagająco w depresji
- Olejek z mirry, hyzopu – stosujemy w kłopotach z trawieniem
- Olejek z majeranku, ylang- ylang : stosujemy w nadciśnieniu tętniczym
- Olejek z szałwii lekarskiej – stosujemy w przemęczeniu
- Olejek z bazylii – stosujemy w bólach reumatycznych ( masaż)
OLEJKI ETERYCZNE W DERMATOLOGII I KOSMETOLOGII
Niektóre olejki działają także na skórę – ujędrniają, regenerują, wygładzają, a nawet redukują widoczność blizn i rozstępów. Olejki eteryczne znalazły również szerokie zastosowanie w kosmetologii i dermatologii. Do najbardziej znanych olejków pomocnych w problemach skórnych należy olejek lawendowy. Można go stosować w oparzeniach, ranach, przy trądziku, a także przy atopowym zapaleniu skóry i łuszczycy. Szeroko stosowany jest także olejek z drzewa herbacianego. Najbardziej znane jest jego działanie przeciwgrzybicze, sprawdza się również przy zmianach trądzikowych cenne właściwości w różnego rodzaju problemach skórnych wykazuje też działanie mniej popularny olejek copaiba. Z działania przeciwzmarszczkowego znany jest natomiast olejek z kadzidłowca.
Oprócz korzystnego wpływu na zdrowie olejki są świetnym środkiem dezynfekującym. Łatwo można przygotować z nich spray o działaniu antybakteryjnym i przeciwwirusowym, na 100 ml spirytusu 60-80 % dodając 30 kropli mieszanki olejków eterycznych.
Olejki eteryczne można wykorzystać również jako środek czyszczący do łazienek i podłóg oraz dodać kilka kropel do prania. Najlepiej sprawdzą się w tym przypadku olejki: eukaliptusowy, lawendowy, oregano, tymiankowy oraz cytrynowy.
JAK ŁĄCZYĆ OLEJKI ?
Podejmując pierwsze próby samodzielnego mieszania olejków eterycznych, najlepiej połączyć od 3 do 5 olejków w jednej mieszance. Aby uzyskać optymalne zapachy, aromaty np. kwiatowe powinno się łączyć z nutami owocowymi; ziołowe pasują do zapachów cytrusowych; a olejek lawendowy ze względu na jego uniwersalność można łączyć z większością innych zapachów.
ZASADY DOBREJ INHALACJI
Tradycyjna inhalacja z użyciem miski z gorącą wodą i ręcznikiem (OLEJKI ETERYCZNE)
- Prawidłowe oddychanie podczas inhalacji jest bardzo ważne. Unoszącą się parę wdychamy powoli i spokojnie, zatrzymując ją na chwilę w drogach oddechowych, a potem powolutku wypuścić powietrze. Nie powinniśmy wstrzymywać oddechu zbyt długo, wystarczą dwie sekundy. Ważne, abyśmy oddychali w powolnym, relaksującym rytmie.
- Jeżeli mamy przygotowany środek do inhalacji w misce, zadbajmy o to, aby para nie była zbyt gorąca. Odczekajmy chwilkę, aż trochę przystygnie.
- Skuteczna inhalacja powinna trwać około 15 minut. To optymalny czas, by środek leczniczy osadził się na śluzówce nosa i gardła. Taki zabieg najlepiej wykonywać dwa razy dziennie.
- Jeżeli przyjmujemy jakieś leki drogą wziewną, nie stosujmy inhalacji bez konsultacji z lekarzem – tylko on jest w stanie ocenić, czy nie dojdzie do groźnych interakcji.
- Tradycyjnej metody inhalacji nie stosuj u dzieci poniżej 6 roku życia. Nie wytrzymają kilkunastu minut z głową przykrytą ręcznikiem nad miską z parującą wodą.
Inhalacja z użyciem nebulizatora (wyłącznie LEKI)
- Jeżeli kupujemy sprzęt do inhalacji dla małych dzieci, dopilnujmy, by maseczka miała odpowiedni rozmiar. Jeśli będzie za duża, środek leczniczy nie dostanie się do organizmu małego pacjenta w odpowiedniej ilości.
- Stosując leki wziewne, zawsze sprawdzajmy, jak długo powinna trwać nebulizacja. Producent informuje w ulotce, jaki jest optymalny czas zabiegu. Zazwyczaj jest to około 15 minut, ale niektóre środki wymagają dłuższego czasu.
- Z nebulizatora korzystaj w pozycji siedzącej, będzie ci wygodnie, a jednocześnie mgiełka ze środkiem leczniczym dotrze do głębszych partii układu oddechowego.
- Przestrzegajmy ważnych zasad higieny podczas i po zabiegu. Umyj ręce, odkaź je, zanim zaczniesz napełniać zbiorniczek. Po każdej nebulizacji umyj bardzo dokładnie całe urządzenie, a ustnik lub maseczkę starannie odkaź. To samo dotyczy końcówki donosowej stosowanej przy nebulizacji zatok i nosa.
- Zanim zastosujemy gotowy preparat, przeczytajmy w ulotce, jak go używać. Niektóre środki lecznicze wymagają rozcieńczenia, inne wlewa się bezpośrednio do urządzenia. Sprawdźmy również, czy nebulizacje danym lekiem muszą być wykonywane w określonych godzinach. Niektóre leki nie mogą być podawane wieczorem.
